Vrijwilligerswerk via WAPCA en samenwerking met Kumasi Zoo
Mijn vrijwilligersperiode bij Kumasi Zoo in Ghana begon via WAPCA (West African Primate Conservation Action), een organisatie die zich inzet voor het welzijn en de bescherming van wilde dieren in Ghana. WAPCA werkt samen met Kumasi Zoo om de dierentuin te ondersteunen en bij te dragen aan bredere natuurbehoudsinitiatieven. Voor mij was dit de perfecte kans om mijn passie voor dierenwelzijn te combineren met praktische ervaring in een uitdagende, maar hoopvolle omgeving.
De situatie bij Kumasi Zoo
Kumasi Zoo, gelegen in de tweede grootste stad van Ghana, is een kleinschalige dierentuin met beperkte middelen en faciliteiten. Sommige verblijven zijn redelijk verzorgd, maar er zijn ook schrijnende situaties, zoals een chimpansee die apart gehouden wordt vanwege gedragsproblemen en een baviaan in een veel te kleine kooi. Ondanks deze uitdagingen zijn er ook positieve ontwikkelingen die hoop geven voor de toekomst.
Het beboste verblijf voor witkruinmangabeys: een belangrijk conservatie-initiatief
Een van de meest hoopgevende projecten is het nieuwe beboste verblijf van ongeveer 0,3 hectare speciaal voor witkruinmangabeys (Cercocebus lunulatus). Dit initiatief, opgezet door WAPCA in samenwerking met de dierentuin, is een cruciale stap voor het behoud van deze bedreigde apensoort. Het verblijf is zo ontworpen dat de jonge mangabeys die hier geboren worden zo min mogelijk contact met mensen hebben. Het is belangrijk dat ze zo min mogelijk met mensen in aanraking komen, zodat ze zelfstandig kunnen leren overleven en mensen niet als een veilige bron gaan beschouwen. Hierdoor is de kans groter dat ze later succesvol in het wild kunnen worden uitgezet. Dit project laat zien dat er binnen Kumasi Zoo steeds meer aandacht komt voor echte conservatie en soortbehoud.
Dagelijkse werkzaamheden en de rol van vrijwilligers
Tijdens mijn verblijf in Kumasi Zoo werkte ik nauw samen met het lokale team en andere vrijwilligers. De werkdag begint er vroeg, meestal rond 7.30 uur, met het controleren van de dieren, voeren en het schoonmaken van de verblijven. Deze basiszorg wordt met toewijding uitgevoerd, maar buiten de vaste voedertijden is er vaak weinig extra aandacht of interactie met de dieren. Dit biedt kansen om het welzijn van de dieren verder te verbeteren.
Vrijwilligers zoals ik helpen daarbij door het introduceren van eenvoudige vormen van voedselverrijking, bijvoorbeeld het ophangen van gevulde plastic flessen om de apen te stimuleren in hun natuurlijke zoekgedrag. Daarnaast ben ik gestart met het geven van basis clickertraining aan enkele apen, om zowel hun mentale stimulatie te vergroten als de samenwerking tussen dieren en verzorgers te verbeteren.
Uitdagingen in de verzorging en samenwerking
Een belangrijk aspect dat ik ontdekte is dat veel verzorgers niet bewust hebben gekozen voor dit beroep. Vaak worden zij aangewezen zonder opleiding, motivatie of een duidelijk carrièrepad. Dit maakt het trainen en motiveren van het personeel uitdagender, omdat sommige verzorgers weinig ervaring hebben en soms vastzitten in oude gewoonten.
De situatie rondom de chimpansees is hiervan een schrijnend voorbeeld. De relatie tussen verzorgers en dieren is hier vaak gespannen, mede door onzorgvuldige omgang en zelfs mishandeling. Dit leidt tot angstig gedrag bij de dieren en belemmert de kwaliteit van de verzorging, zoals het regelmatig aanbieden van vers water. Ondanks deze problemen geloof ik dat met gerichte training, geduld en betrokkenheid verbetering mogelijk is.
Verrassende wildlife rondom de dierentuin
Hoewel de focus van mijn vrijwilligerswerk lag bij de verzorging van de dieren in de dierentuin, was ook de omliggende natuur een onverwachte bonus. Kumasi Zoo ligt in een relatief groen deel van de stad, waardoor er veel inheemse soorten voorkomen. Tijdens mijn verblijf zag ik onder andere kolonistenagames (Agama agama) die op de warme stenen lagen te zonnen, de felgekleurde senegalijsvogel (Halcyon senegalensis), en de west-Afrikaanse bonte tok (Lophoceros semifasciatus). Ook zangvogels zoals de pelioslijster (Turdus pelios) en de imposante schildraaf (Corvus albus) lieten zich regelmatig zien én horen. Eén soort viel echter echt op: de palmvleerhond (Eidolon helvum). Overdag hingen er letterlijk honderden ondersteboven in de bomen, een indrukwekkend gezicht én geluid.
Deze aanwezigheid van wilde dieren benadrukt het belang van stedelijke groene zones als toevluchtsoord voor lokale biodiversiteit – en het potentieel dat zelfs een stad als Kumasi heeft voor natuurbeleving.
Leuke uitstapjes in de buurt van Kumasi Zoo
Als je vrijwilligerswerk doet bij Kumasi Zoo of Kumasi bezoekt, is het zeker de moeite waard om ook de prachtige natuur in de omgeving te verkennen. Een aanrader is Lake Bosumtwi, een uniek kratermeer op ongeveer een uur rijden van de stad. Dit heilige meer wordt omringd door groene heuvels en authentieke dorpjes, en biedt een fijne plek om even tot rust te komen of een wandeling te maken. Ook het Owabi Wildlife Sanctuary, iets dichterbij gelegen, is een interessant natuurgebied met een mix van bos, moeras en open water. Hier kun je tal van vogelsoorten spotten en met wat geluk ook apen of antilopen tegenkomen. Deze uitstapjes vormen een mooie aanvulling op je tijd in Kumasi en laten zien hoe rijk de natuur van Ghana is – ook buiten de dierentuin.
Toekomstperspectief en mijn ervaring
Mijn tijd in Kumasi was een combinatie van frustraties en inspirerende momenten. Het maakte mij duidelijk dat echte vooruitgang mogelijk is, ook wanneer je werkt onder beperkte middelen en moeilijke omstandigheden. Samenwerking tussen lokale organisaties zoals WAPCA, de dierentuin zelf en vrijwilligers speelt hierin een cruciale rol. Door kennis te delen en gezamenlijk praktische oplossingen te implementeren, kunnen we het dierenwelzijn versterken en bijdragen aan het behoud van bedreigde diersoorten.
